Raajjeyge Iqthisaadhee Haalathu: MMA in Mauloomaathu Hifahattanee Keevve?

ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތު: އެމްއެމްއޭ އިން މަޢުލޫމާތު ހިފަހައްޓަނީ ކީއްވެ؟

އަޙްމަދު މުޙައްމަދު

ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތުގެ މައްޗަށް ބަލައިލާ މޯލްޑިވްސް މޮނިޓަރީ އޮތޯރިޓީން ކޮންމެ މަހަކު އެއްފަހަރު ޢާންމުކުރާ އެފަރާތުގެ "މަންތްލީ އިކޮނޮމިކް ރިވިއު" އަކީ ބޭނުންތެރި އިޤްތިޞާދީ މަޢުލޫމާތުތަކެއް ހާމަކޮށްދޭ އެއްޗެއްކަމުގައި ބެލެވުނެވެ. ނަމަވެސް މިކަން މާޒީގެ ތެރެއަށް ގޮސް ނިމެން އުޅޭކަމުގެ ބޮކިތައް ދިއްލޭހެން ހީވާން ފަށައިފިއެވެ. މިގޮތުން 2009 ގެ ޖެނުއަރީން މެއި މަހާއި ހަމައަށް ކޮންމެ މަހަކު ޢާންމުކޮށްފައިވާ މަންތްލީ އިކޮނޮމިކް ރިވިއުގެ އަދަދުތަކުގައިވާ މަޢުލޫމާތަށް ބަލައިލާއިރު، 2009 ގެ ޖެނުއަރީން އޭޕްރީލް މަހާއި ހަމައަށް ސަރުކާރުގެ އާމްދަނީއާއި ޚަރަދުތައް ހުރިގޮތް ހާމަކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، އެމްއެމްއޭ އިން 2009 ގެ ޖޫން މަހުގެ އަދަދު (މަންތްލީ އިކޮނޮމިކް ރިވިއު، ވޮލިއުމް III، ނަންބަރު 6) ގައި 2009 ގެ މެއި މަހުގެ މިދެންނެވި މަޢުލޫމާތު ހިމަނާފައެއް ނުވެއެވެ.

މިގޮތަށް އެމަޢުލޫމާތު ހިފެހެއްޓި ސަބަބަކީ ކޮބައިބާވައެވެ؟ ވަކިފަރާތެއްގެ ފިއްތުމެއް އޮވެގެން އެކަން އެގޮތަށް ކުރިނަމަ އެއީ ވަރަށް ދެރަކަމެކެވެ. އެހެންނަމަ އެއީ އެމްއެމްއޭ ގެ މުސްތަޤިއްލުކަމާމެދު ސުވާލު އުފެދޭ ކަމެކެވެ. ނޫނީ އެމަޢުލޫމާތު ނުހިމެނީ ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން އެމަޢުލޫމާތު ނުލިބިގެންބާއެވެ؟ މަޢުލޫމާތު ނުލިބޭތީ މަޢުލޫމާތު ނުހިމެނިނަމަ އެކަން ބަޔާންކުރިނަމަ، މިކަމުގައި މިއުފެދޭފަދަ ސުވާލުތައް ހަމަގައިމުވެސް މަދުވީހެއެވެ.

އެނގިވަޑައިގަންނަވާނެ ފަދައިން 2009 ވަނަ އަހަރަށް ހުށަހެޅުނު ބަޖެޓުގެ ޖުމްލަ ޑެފިސިޓް 4.8 ބިލިއަން ރުފިޔާ (ރާއްޖޭގެ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ މިންގަނޑު – ޖީޑީޕީ – ގެ 27 ޕަސެންޓް) އަށް އަރާނެކަމަށް އަންދާޒާކޮށްފައިވެއެވެ. މިއަންދާޒާ ބިނާކޮށްފައިވަނީ ސަރުކާރަށްލިބޭ ޖުމްލަ އާމްދަނީ 28 ޕަސެންޓަށް ދަށްވެ، ޖުމްލަ ޚަރަދު 1.9 ބިލިއަން ރުފިޔާއަށް އިތުރުވާނެކަމަށް ބަލައިގެންނެވެ. އާމްދަނީ ދަށަށްދާނެކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވާ މައިގަނޑު ސަބަބުތަކަކީ އިމްޕޯޓް ޑިއުޓީންނާއި ޓޫރިޒަމް ބެޑް ޓެކްސް އިންލިބޭނެ މިންވަރު ދަށަށް ދިއުން ކަމުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި މިދެންނެވި ޑެފިސިޓް ގެ 70 ޕަސެންޓް ފައިނޭންސް ކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައިވަނީ ބޭރުގެ އެހީންނެވެ. އަދި އަނެއް 30 ޕަސެންޓް ފައިނޭންސް ކުރުމަށް ހުށަހަޅާފައިވަނީ އަލަށް ތަޢާރަފްކުރާ އާމްދަނީ އިތުރުކުރެވޭނެ ފިޔަވަޅުތަކުންކަމުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. މިއީ ލަފާކޮށްފައިވާ ގޮތެވެ. ކަންހިނގާފައިވާ ގޮތަކީ ކޮބައިބާއެވެ؟

2009 ގެ ޖެނުއަރީން އޭޕްރީލް މަހުގެ (އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ހަތަރު މަހުގެ) ހިސާބުތަކަށް ބަލައިލާއިރު، އެހަތަރު މަހު ސަރުކާރަށް ލިބުނު ޖުމްލަ އާމްދަނީއަކީ 1,589.3 މިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. އަދި އެ ހަތަރު މަހުގެ ޖުމްލަ ޚަރަދަކީ 3,489.8 މިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. އެހެންކަމުން 2009 ޖެނުއަރީން މެއި މަހުގެ ނިޔަލަށް ސަރުކާރުގެ ކޭޝް ފްލޯ ޙާލަތު 1,223.3 މިލިއަން ރުފިޔާގެ ދަރަނިވެރި ޙާލަތަކަށް ގޮސްފައިވެއެވެ. މިޑެފިސިޓް ފޫބައްދާފައިވަނީ ބަޖެޓް ހުށަހެޅިއިރު ހާމަކޮށްފައިވާ ގޮތަށް ބޭރުގެ އެހީ ލިބޭއެއްޗަކުންނާއި އާމްދަނީ އިތުރުކުރެވޭނެ އައު ކަންކަން ތަޢާރަފްކޮށްގެން ކަމަކަށް އަދި އެއްވެސް ކަމާބެހޭ ފަރާތަކުން މަޢުލޫމާތު ހާމަކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންކަމަށް ވަންޏާ މިޑެފިސިޓް ފައިނޭންސްކުރީ ރުފިޔާ ޗާޕްކޮށްގެންކަން ކަށަވަރުވެއެވެ. 1.2 ބިލިއަން ރުފިޔާ ޗާޕްކޮށް ސަރުކާރުގެ ޑެފިސިޓް ފައިނޭންސް ކުރުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދަށް ބޮޑެތި މައްސަލަތަކެއް ކުރިވެފައިވާއިރު އެކަންކަން ޙައްލުކުރުމަށް އެމްއެމްއޭ އާއި ސަރުކާރުން މިހާތަނަށް އެއްވެސް ފިޔަވަޅެއް އަޅާފައިވޭބާވައެވެ. އަދި އެފަދަ ފިޔަވަޅެއް އަޅާފައިވާނަމަ އެމަޢުލޫމާތެއް ޢާންމުންނާ ހަމައަށްވެސް ރައްދުކޮށް ދިނުމަކީ ޒިންމާދާރު ގޮތެެއްކަމުގައި ދެކެމެވެ.

އެމްއެމްއޭ ގެ މަންތްލީ އިކޮނޮމިކް ރިވިއު ޖޫން 2009 ގެ އަދަދުގައި 2009 މެއި މަހު ސަރުކާރުގެ އާމްދަނީއާއި ޚަރަދުތައް ހާމަނުކޮށް ހިމަނާފައިވަނީ ޚިޔާލީ ތަސައްވުރެކެވެ. މިގޮތުން 2009 ގެ ބަޖެޓްގެ ޑެފިސިޓް ޖީޑީޕީގެ 27 ޕަސެންޓުން 7 ޕަސެންޓަށް ދަށްވާނެކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އެއީ ލަފާކުރި އާމްދަނީ 21 ޕަސެންޓަށް ދަށްވެ، ޚަރަދު 16 ޕަސެންޓަށް އިތުރުވިޔަސް، ޖުމްލަގޮތެއްގައި އާމްދަނީއަށް 33 ޕަސެންޓްގެ އިތުރުވުމެއް އަންނާނެކަމަށް ލަފާކުރެވޭތީކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި އާމްދަނީއަށް އެންމެ ބޮޑު ދިރުމެއް ގެނެސްދޭނެކަމަކީ ރާވާފައިވާ ޕްރައިވެޓައިޒޭޝަންގެ މަސައްކަތުން ލިބޭ އާމްދަނީން ކަމުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. މިއީ ކިހާވަރެއްގެ ޙަޤީޤަތެއް އެކުލެވޭކަމެއްކަން އެނގޭނެ ގޮތެއްނެތެވެ. ނަމަވެސް ދަންނަވާލަންޖެހޭ އެއް ވާހަކައަކީ ސަރުކާރުގެ ޕްރައިވެޓައިޒޭޝަން ސިޔާސަތަކީ ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ޙާލަތު ރަނގަޅުކުރުމަށް އޮތް ފުރުސަތަކަށްވުރެ، އިޤްތިޞާދީ ސުނާމީއެއް ކުރިމަތިވުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ސިޔާސަތަކަށްވާކަމެވެ.

Indiscriminate "viyafaari usoolu" siyaasathakee qaumuge minivankamah huri biruveri nurahkalekeve

އިންޑިސްކްރިމިނޭޓް "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" ސިޔާސަތަކީ ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ހުރި ބިރުވެރި ނުރައްކަލެކެވެ.

ރިފްޢަތް ޢަފީފް (ޑިވެލޮޕްމަންޓް ކޮންސަލްޓަންޓް)

ދިވެހި ސަރުކާރުގެ މިހާރުގެ ސިޔާސަތުކަމުގައިވާ "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" ގެ ދަށުން، ޤައުމުގެ މައިގަނޑު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ (ޞިއްޙީ ޚިދުމަތާއި، ކަނޑާއި ވައިގެ ދަތުރުފަތުރު ފަދަ) ބޭރު ކުންފުނިތަކުގެ އަތްމައްޗަށް ދިއުމަކީ ޤަައުމުގެ މުސްތަޤްބަލުގެ ސަލާމަތަށް ހުރި ވަރަށްވެސް ބިރުވެރި ނުރައްކަލެކެވެ. އަޅުގަނޑު ފަހަރުގައިވެސް މިދަންނަވަނީ ވިޔަފާރި އުޞޫލު (އޭގެ އަމިއްލަ ޒާތުގައި) ގޯސްވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖެއިން މިއަދު މިފެންނަ ތަރައްޤީގެ އަޞްލަކީ ވިޔަފާރި އުޞޫލުން ކުރެވޭ ޕްރައިވެޓް ސެކްޓަރުގެ މަސައްކަތުގެ (ޓޫރިޒްމް އާއި ފިޝަރީޒްގެ) ފޮނި ނަތީޖާއެވެ. އަޅުގަނޑު ހަމައެކަނި މިދަންނަވާ އެއްޗަކީ، ވިޔަފާރި އުޞޫލުގެ ނަމުގައި ބޭރު މީހުންގެ އަތްމައްޗަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ މައިގަނޑު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރތައް ދިއުމުން، މާކަދުރުނޫން މުސްތަޤްބަލެއްގައި ހިތި ނަތީޖާތަކެއް ޔަޤީނުންވެސް ނުކުންނަން ފައްޓާނެވާހަކައެވެ. އަދި މިހިތިނަތީޖާތައް އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮޑުވަމުން ދިއުމުގެ ސަބަބުން އާޚިރުގައި (އެންމެ ފަހުންގޮސް) އަޅުގަނޑުމެންގެ މިނިވަންކަންވެސް ގެއްލޭނެ ވާހަކައެވެ.

މިދަންނަވާގޮތަށް ކަންތައްވާނީ ކީއްވެތޯ، އަޅުގަނޑުމެންގެ މިނިވަންކަން އާޚިރުގައި ގެއްލޭނީ ކީއްވެތޯ، ވިސްނައިގަތުމަށްޓަކައި ދެނެގަންނަންވީ އެންމެ މުހިންމު ކަމަކީ، އެއްވެސް ޕްރޮޖެކްޓެއް ރޭވި ހިނގަމުންދާއިރު، އެއިން މައިގަނޑު ދެފާޑެއްގެ ނަތީޖާއެއް ނުކުންނާނެކަމެވެ. އެއްފާޑަކީ އެޕްރޮޖެކްޓަކުން ނެރެން ބޭނުންވާ، ނުވަތަ، އެނަތީޖާއެއް ނެރުމަށް ޕްރޮޖެކްޓް ރޭވުނު ނަތީޖާއެވެ. ދެވަނަ ފާޑުގެ ނަތީޖާއަކީ އެޕްރޮޖެކްޓަކުން ގަސްދު ނުކުރާގޮތުގައި ނުކުންނާނެ ނަތީޖާއެވެ. މިދެވަނަ ފާޑުގެ ނަތީޖާއަށް، ނުވަތަ ޕްރޮޖެކްޓަކުން ނެރެން ބޭނުންނުވިޔަސް ނުނުކުމެނުދާނެ ނަތީޖާއަށް، އިޤްޠިޞާދު ޢިލްމުގައި ކިޔެނީ "އެކްސްޓަރނަލިޓީ" އެވެ. އެކްސްޓަރނަލަޓީ އިން މަދު ފަހަރަކު ފައިދާ ލިބިނުކަމުގައިވިޔަސް، ގިނަފަހަރު އެވަނީ ގެއްލުންދެނިވި އެއްޗަކަށެވެ. ވީމާ، ޢާންމުގޮތެއްގައި، އެކްސްޓަރނަލަޓީ މާނަކުރެވެނީ ޕްރޮޖެކްޓަކުން ނުވަތަ އެހެންވެސް އިޤްތިޞާދީ މަސައްކަތަކުން ގަސްދުގައި ނޫންގޮތަކަށް ނުކުންނަ ގެއްލުން ކަމުގައެވެ. ޕްރޮޖެކްޓްގެ ހިސާބުތަކުގެ ތެރޭގައި ނުހިމެނޭ ގެއްލުންދެނިވި އެއްޗެއްކަމުގައެވެ.

އެކްސްޓަރނަލިޓީ މައިގަނޑު ދެބަޔަކަށް ބަހާލެވިދާނެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެއެއްޗެއް އިޙްސާސްކުރެވޭ ފާޑުގެ "ފިޒިކަލް" އެކްސްޓަރނަލިޓީ އަށާއި ޢާންމުކޮށް އިޙްސާސްނުކުރެވޭ ނުވަތަ ކުރަންދަތި "އިޖްތިމާޢީ-ސިޔާސީ" އެކްސްޓަރނަލަޓީ އަށެވެ. އިޖްތިމާޢީ‑ސިޔާސީ އެކްސްޓަރނަލަޓީ އިޙްސާސްކުރަން ދަތިވުމުން، އެއީ އޮންނަ އެއްޗެއްކަންވެސް ގިނަފަހަރަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮންނަނީ ނޭނގިފައެވެ. ރާއްޖޭގެ މުސްތަޤްބަލަށް ބުރޫއަރާނެއޭ އަޅުގަނޑު މިދަންނަވަނީ، ވިޔަފާރި އުޞޫލުގެ ނަމުގައި ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކާއި ޤައުމުގެ މައިގަނޑު އިންފްރާސްޓަރަކްޗަރތައް ޙަވާލުކުރުމުން ނުކުންނާނެ މިފާޑުގެ، އެއީ އޮންނަ އެއްޗެއްކަންވެސް ނޭނގޭ ފާޑުގެ، އެކްސްޓަރނަލަޓީގެ ސަބަބުން ޔަޤީނުންވެސް ނުނުކުމެދާނެ ނަތީޖާތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ.

އެކްސްޓަރނަލަޓީ އާއި ބެހޭގޮތުން މިހާތަނަށް ދެންނެވުނު އެއްޗެއްގެ މާނަ އަދި އިތުރަށް ސާފުކޮށް ދިނުމުގެ ގޮތުން މިސާލެއް ޖަހާލިޔަ ދެއްވާށެވެ. މީހުން އާބާދީވެ ތޮއްޖެހިފައިވާ ހިސާބެއްގައި ކާރޕެންޓްރީ ނުވަތަ އިންޖީނު ވަރކްޝޮޕް ހިންގުމުން، އެތަންތަނުން ނުކުންނަ ކީސްކުނޑިއާއި އެކިފާޑުގެ ވިހަ ގޭހާއި، މެޝިނަރީގެ ނުވަތަ އެހެންވެސް ޕަވަރ ޓޫލްސްގެ އާއި ތަޅާ އަޑުފަށްގަނޑަކީ ދުވަހުގެ ގިނަވަގުތުގައި ތަންގަނޑު ކަޅުކޮށްލާފާޑުގެ އެކި ބާވަތްބާވަތުގެ ތެލަކީ ބިންގަނޑާއި ބިމުގެ ފެންގަނޑު ވިހަކޮށް ހަލާކުކުރާ އެއްޗިއްސެވެ. މިއީ، މިފަދަ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން މީހުންނަށް ލިބޭ ނަފްސާނީ ގެއްލުމުގެ އިތުރަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މިފަދަ ކަންކަމަކީ އެމަސައްކަތްކުރާ ތަނެއްގެ ވިޔަފާރީގެ ހިސާބުގެ ތެރޭގައި އަގުގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. މީހުންނަށްލިބޭ އުނދަގުލާއި ގެއްލުމަކަށް ކުޑަވެސް އަޅާލުމެއްނެތި ހެދިފައިވާ ދެކޮޅުނުޖެހޭ ޤަވާޢިދުތަކެއްގެ ތެރެޔަށް ފެތެނިކޮށް ހަމަޖެހިދާފާޑުގެ ކަންކަމެވެ. ހިސާބު ކުރެވޭ ހަމައެކަނި އަގަކީ ތަނުގެ ކުއްޔާއި، މަސައްކަތްކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ މެޝިނަރީއާއި ތަކެތީގެ އަގާއި މީހުންގެ މުސާރައާއި އަދި އިލެކްޓްރިކް ޕަވަރ ފަދަ ޚިދްމަތްތަކަށް ދޭންޖެހޭ އަގު އެކަންޏެވެ. މިއީ "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" ގައި ޢާންމުކޮށް ހިސާބު ކުރެވޭގޮތެވެ. މިގޮތުންކުރާ ކަންތަކުގައި، މީހުންނަށާއި ވެއްޓަށް ލިބޭ އުނދަގުލާއި ގެއްލުމަކީ މަސައްކަތަކުން ނުވަތަ ޕްރޮޖެކްޓަކުން ނުކުންނަ "ފިޒިކަލް އެކްސްޓަރނަލިޓީ" އެވެ ކިޔޭ، ހިސާބު ނުކުރެވޭ ނަތީޖާގެ ނުވަތަ ގެއްލުމުގެ މިސާލެކެވެ.

ކުރިން ދެންނެވުނުފަދައިން، ޕްރޮޖްކްޓަކުން ނުކުންނަ އިޖްތިމާޢީ–ސިޔާސީ އެކްސްޓަރނަލަޓީއަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަ ނުވަތަ އިޙްސާސްކުރެވޭ ކަންތައްތަކެއްނޫނެވެ. އަދި އެއީ އޮންނަ އެއްޗެއްކަންވެސް ގިނަފަހަރު އެނގޭނެއެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، މިފަދަ އެކްސްޓަރނަލަޓީ ނުވަތަ ގެއްލުން ސީދާގޮތެއްގައި އިޙްސާސްނުވިޔަސް، އޭގެ ނުބައި ވިހަ ނަތީޖާގެ ގެއްލުން މަޑުމަޑުން މުޅި މުޖްތަމަޢަށް ފޯރުކުރަންފަށާނެ އެއްޗެކެވެ. މިފަދަ ގެއްލުމަކީ، މީހުންނަށް އިޙްސާސްނުވާ ފާޑުގެ ގޮތަކަށް ނަގަމުންދާ ބޮޑުރާޅެއް ގޮތަށް، މަޑުމަޑުން ނަގަމުން ބޮޑުވަމުންގޮސް އެންމެފަހުން ޤައުމުގެ ހަލާކުގެ ސިފައިގައި ބިންދާލާފާޑުގެ އެއްޗެކެވެ. އަދި މިފަދަ ނަތީޖާއަކީ – ބޮޑުރާޅެއް ފަދައިން – ވަކިވަރަކަށް ބޮޑުވުމުން ހުއްޓުވޭނެ ނުވަތަ މަތަކުރެވޭނެވެސް އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ވީމާ ބުއްދިވެރިގޮތަކީ، ދުރާލާވިސްނައި، އެފަދަ ހަލާކުކުރަނިވި، ބިރުވެރި ކަމަކަށް މަގުފަހިވިޔަ ނުދިނުމެވެ.

ދެންމެ ދެންނެވުނުފަދައިން، އިޖްތިމާޢީ-ސިޔާސީ އެކްސްޓަރނަލަޓީގެ ރާޅަކީ މަޑުމަޑުން އުފެދޭ ރާޅެކެވެ. އެ އުފެދޭކަންވެސް މީހުންނަށް އިޙްސާސްނުވާ އެއްޗެކެވެ. އިޙްސާސް ނުކުރެވުމުގެ މައިގަނޑު ސަބަބަކީ، އެފަދަރާޅެއްގެ ހަލާކުކުރަނިވި ބާރު ބޮޑުވަމުން، ގަދަވަމުންދާލެއް ލަސްކަމެވެ. މިފަދަ ހަލާކުކުރަނިވިބާރު މަޑުމަޑުން ބޮޑުވަމުންގޮސް އޭގެ ނުބައި ނަތީޖާގެ ސަބަބުން މުޖްތަމަޢުގެ ހަލާކުގެ ސިފައިގައި ފަޅައިގެންދާން ނަގާނީ ހަމައެކަނި މިތަކެއް އަހަރެއްނޫނެވެ. އެފަދަބޮޑު އަދި ނުރައްކާ ކަމެއްވާން މިތަކެއް ޖީލު ނަގާނެއެވެ. މީގެ މާނަޔަކީ "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" ގެ ނަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން މިއަދު އަޅާ ޅައެތީގެ ނުބައި ނަތީޖާގެ އިޙްސާސްކުރެވޭ ބުރަދަން ނުކުންނަން ފައްޓާނީ މީގެ ދިހަ ވިހި އަހަރުދުވަސް ފަހުންނެވެ. އަދި މިފަދަ ނަތީޖާގެ ހަލާކުކުރަނިވި ބާރުން މުޖްތަމަޢު ހަލާކުކުރަންފައްޓާނީ ވިހި، ތިރީސް، ސާޅީސް އަހަރު ފަހުންނެވެ. މިފަދަ ދިގުމުއްދަތަކަށް ފެތުރިފައިވާ ކަންތައްތަކަކީ އަޅުގަނޑުމެން އިންސާނުންގެ ސިކުނޑިޔަށް އިޙްސާސް ކުރުމަށް ކުޅަދާނަ ކަންތަކެއްނޫނެވެ.

މިދެންނެވިފަދަ ދިގު މުއްދަތަކުން އޭގެ ނުބައި ނަތީޖާ ފާޅުވާނެފަދަ ކަންތަކާއިބެހޭގޮތުން މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރެވޭނީ ހަމައެކަނި އަންދާޒާއެކެވެ. މިފަދަ އަންދާޒާއެއް ކުރުމަށް ޢަމަލީގޮތުން އެންމެ ފަސޭހަވާނެކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެނީ މިދެންނެވުނު ފާޑުގެ ޅައެއްޗެތި އަމިއްލައަށް އަޅާފައިވާ، ނުވަތަ ބޭރުބައެއްގެ ނުފޫޒުގެ ސަބަބުން އެފަދަ ޙާލަތު މެދުވެރިވެފައިވާ، ޤައުމުތަކުގެ ތާރީޚަށް އަވަސްކަޅިއެއް ހިންގާލައިގެންނެވެ. ވީމާ، މިދެގްރޫޕްގެ ޤައުމުތަކުގެ ތާރީޚުން ބައެއް މިސާލު ޖަހާލިޔަދެއްވާށެވެ.

ގިނަ މީހުންނަށް ނޭނގުނު ކަމުގައިވިޔަސް، މިވަގުތު އިސްލާމީ ދުނިޔެއަށް ޖެހިފައިވާ އެންމެބޮޑު އެއް މުޞީބާތްކަމުގައިވާ، ފަލަޞްޠީންގެ މައްސަލަ އުފެދުމުގެ އަޞްލަކީވެސް އެމީހުންގެ އަމިއްލަ އަތުން އަޅާފައިވާ، މިދަންނަވާ ފާޑުގެ ޅައެއްޗެކެވެ. އެއީ، ޔަހޫދީން ފަލަޞްޠީނުމީހުން ރަށުން ބޭރުކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދިނީ އެމީހުންގެ ދުރުވިސްނުމެއް ނެތުމުގެ ސަބަބުންކަމުގައި ވާތީއެވެ. މިކަމުގައި ޔަހޫދީންގެ އިޔަހޫދީ ރޭވުމެއް ނެތެކޭ ނުދަންނަވަމެވެ. ނަމަވެސް، އެއިޔަހޫދީ ރޭވުމަށް މަގުފަހިކޮށްދިނީ، މަޅީގައިޖެހުނީ، ފަލަޞްޠީނު މީހުން އަމިއްލައަށެވެ. މަޖްބޫރުކުވުމެއްނެތިއެވެ. އެހެނީ، ފަލަޞްޠީނުމީހުންގެ ބިންތައް، ލާރީގެ ދަހިވެތިކަމުގައި ޔަހޫދީންނަށް ވިއްކައި އެބިމަށްވެރިވާނެ ފުރުޞަތު އެމީހުންނަށް ނުދިންނަމަ، ފަލަޞްޠީނުގައި ޔަހޫދީ ދަވްލަތެއް ޤާއިމު ކުރުމަށް ހުޅަނގުގެ އެހީ (މަޝްހޫރު ބެލްފޯރ ވަޢުދު) ހޯދުމުގެ ދޮރު ހުޅުވިގެންނެއް ނުދާނެއެވެ. އަދި އޭގެފަހުން، ޔަހޫދީން ހަތިޔާރު ހިފައި، ރަށުގެ އަހްލުވެރިން އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ރަަށުން ބޭރުކުރުމުގެ ފުރުޞަތެއް ނުލިބުނީހެވެ. (އެއްވެސްބަޔެއްގެ އަމިއްލަ ޤަވްމުގެ ހަލާކުގައި އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ބޮޑު ޒިންމާއެއް އޮންނަކަން ދެނެގަތުމީ ބުއްދިވެރިކަމެކެވެ.)

އެމެރިކާގެ ފަންސާސްވަނަ ސްޓޭޓްގެ ނަވާރަވަނަ ޤަރުނުގެ ތާރީޚަކީވެސް ހަމަ މިފާޑުގެ، އަމިއްލަ އަތުން ފޭއްސި އިލޮށިގަނޑު އަމިއްލަ ލޮލަށް ހެރުމުގެ ހިތާމަވެރި ތާރީޚެކެވެ. (އަޅުގަނޑުގެ މާސްޓަރސް ޑިގްރީ – ފޯކަސް: ކުދި ޤަވްމު ތަރައްޤީ ކުރުން – ހެދީ ހަވާއީގައި، އަދި އެރަށުގެ ތާރީޚާއި ގުޅިފައިވާ ޕޭޕަރެއްވެސް ލިޔުނިން) ހަވާއީގެ ބޮޑެތި ރަށްތައް އެއް ވެރިކަމެއްގެ ދަށަށް ގެންނެވި ލީޑަރު، ކަމެހަމެހާ، އެމެރިކާގެ ކުންފުނިތަކަށް އަލަނާސިއާއި އުއްދަނޑި ހެއްދުމަށް ބޮޑަތި ބިންތައް ދެއްވުމަށްފަހު، އެކުންފުނިތަކުގެ ބާރު މަޑުމަޑުން ގަދަވަމުންގޮސް، އޭނާގެފަހުން ވަޑައިގަތް ތިންވަނަ ވެރިޔާ ކްއީން ލީލިއޮކަލާނީގެ ވެރިކަމުގައި، އެމެރިކާގެ ކުންފުނިތަކުގެ މަޞްލަޙަތު ރައްކައުކުރުމުގެ ފަރުދާގެދަށުގައި، އެމެރިކާގެ މެރީން ސިފައިން ހަވާއީގެ ވެރިރަށަށް ފައިބައި، ރަށްހިފައި، ކްއީން ގޭގައި ބަންދު ކުރުމަށްފަހު އެމެރިކާގެ ދަށަށް 1887 ގައި ހަވާއީ ގެންދިޔައެވެ. ހަވާއީ އެމެރިކާގެ ފަންސާސްވަނަ ސްޓޭޓަށްވީ 1959 ގައެވެ. (ތާރީޚަކީ ގަދަވާބަޔަކު ލިޔާއެއްޗެއްކަމުން، ހުޅަނގުގެ ރިފަރެންސް ފޮތްތަކުން މިކަމުގެ ހުރިހާ ތަފްޞީލެއް ލިބުމަކީ ވަރަށް ދުރުގައި އޮންނާނެކަމެކެވެ.) މިއަދު، ހަވާއީގެ ނަސްލުގެ މީހުން ސައްތައަކުން އެކަކަށްވުރެވެސް މަދެވެ. ނުވަދިހަނުވަޔެއް އިން ސައްތައަށްވުރެ ގިނައީ (އެފްރިކާގެ މީހުން އެމެރިކާގެ ދެކުނުގެ ސްޓޭޓް ތަކުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ގެންދިޔަފަދައިން) އެމެރިކާގެ ކުންފުނިތަކުގެ ދަނޑުތަކުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށްޓަކައި އިމްޕޯޓް ކުރެވުނު ޗައިނާ، ޖަޕާނު، އަދި ފިލިޕީންސް ދަރިކޮޅުގެ މީހުންނާއި، ތަނަށް ވެރިވެގަތް ޔޫރަޕް ދަރިކޮޅުގެ މީހުންނެވެ. އިޖްތިމާޢީ މިންގަނޑުތަކުން ކިރާލާއިރު ހަވާއީގެ އަސްލުދަރިކޮޅުގެ (ނިސްބަތުން ބަލާއިރު މަދު) މީސްކޮޅުވަނީ އެންމެ ފުލުގައެވެ. އެއީ އާމްދަނީގެ ގޮތުން ބެލިކަމުގައިވިޔަސް އަދި ޖަލުތަކުގައިވާ މީހުންގެ އަދަދުގެ ގޮތުން ބެލިކަމުގައިވިޔަސް ވެސްހެވެ. ހަވާއީގެ މިހިތާމަވެރި ނިމުމަކީ "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" އިން ކަންތައްކުރަން ގެނެވުނު ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކުގެ މަސައްކަތުން ގާތްގަނޑަކަށް ދޮޅު ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި ނުކުތް އިޖްތިމާޢީ-ސިޔާސީ އެކްސްޓަރނަލަޓީގެ ހިތި ނަތީޖާ ސާފުކޮށް ހާމަކޮށްދޭ މިސާލެކެވެ. (ފަހުން ކަންތައްވާނެގޮތަށް ނުބަލައި އަޅުގަނޑުމެން މިއަދު ޢަމަލުކޮށްފިނަމަ، މިނިވަން ޤަވްމެއްގެ ގޮތުގައި ހަވާއީ ނިމިގެންދިޔަ ގޮތަކީ ދިވެހިރާއްޖެ މިނިވަން ޤަވްމެއްގެ ގޮތުގައި މާދަމާ ނިމިގެންދާނެގޮތް ކަމުގައިވުމަކީ ވަރަށްވެސް އެކަށީގެންވާކަމެކެވެ.)

އަމިއްލަ އަތުން ފޭއްސި އިލޮށިގަނޑު އަމިއްލަ ލޮލަށް ހެރިގެން މިނިވަންކަން ގެއްލިފައިވާ ޤަވްމުތަކުގެ އިތުރުންވެސް، މުސާރަ ވެރިންގެ ޚަރަދު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި އިސްތިޢުމާރީ ޤަވްމުތަކުން ޢަމަލުކުރިގޮތުން ގަޑުބަޑު އުފެދިފައިވާ ޤަވްމުތައް މަދެއްނޫނެވެ. ސްރީލަންކާގައި މިހާރު ހިނގަމުންދާ ތަޅާފޮޅުމުގެ އަސްލަކީ އިނގިރޭސިންގެ ދުވަސްވަރު ދަނޑުތަކުގައި މަސައްކަތްކުރަން ގެނެވުނު ތަމަޅަ ދަރިކޮޅުގެ މީހުންނެވެ. މެލޭޝިޔާގައި 1960 ގެ އަހަރުތަކުގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުންތަކާއި، އަދި މިހާރުވެސް ހުޅުފަޅައިގެންދާ ނުދާ ފައްތަރެއްގައިވާ ނަސްލީ ހަމަނުޖެހުންތައްވެސް ގުޅިފައިވަނީ ޓިނު މައިންތަކުގައި މަސައްކަތްކުރުމަށް ގެނެވުނު ޗައިނާ ދަރިކޮޅުގެ މީހުންނާއިއެވެ. ޕެސިފިކް ކަނޑުގެ ޤަވްމެއްކަމުގައިވާ ފީޖީގެ އާބާދީގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބަޔަށްވުރެ މިހާރު ބޮޑީ ހަމަމިގޮތަށް އެތެރެކުރެވުނު ތަމަޅަ ދަރިކޮޅެވެ. އަދި މިއަދު ހުޅަނގު ޔޫރަޕްގެ ޤަވްމުތަކުގައި ބޭރުމީހުން ގިނަވަމުން ދާލެއް ހަލުވިކަމުންޖެހޭ މައްސަލަތައް ބޭރުގެ ޚަބަރު އަޑުއައްސަވާ އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް އޮޅިވަޑައިގެންފައެއް ނޯންނާނެއެވެ.

މައްސަލައިގެ އަސްލަކީ އަމިއްލަ އަތުން ފޭއްސި އިލޮށިގަނޑު އަމިއްލަ ލޮލަށް ހެރިގެން މިނިވަންކަން ގެއްލުންކަމުގައި ވިޔަސް، ނުވަތަ އިސްތިޢުމާރީ ނުފޫޒު މެދުވެރިވެގެން ޤަވްމުގެ ހަމަނުޖެހުން ގެއްލުން ކަމުގައިވިޔަސް، ބަޔާންކުރެވުނު ދެގްރޫޕްގެ ޤަވްމުތަކުގެ ހަމަނުޖެހުންތަކުގެ އަޞްލަކީވެސް ބޭރުންގެނެވުނު މީހުންގެ އަދަދު އެކަށީގެންވާވަރަށްވުރެ ޤަވްމެއްގައި އިތުރުވުމެވެ. ރާއްޖޭގައި މިހާރު މަސައްކަތްކުރަންއުޅޭ ބޭރުމީހުންގެ އަދަދު ދިވެހިންގެ ޖުމްލަ އާބާދީގެ ހަތަރުބައިކުޅައެއްބަޔަށްވުރެ ގިނަވެއްޖެއެވެ. މިއީ ވޭތުވެދިޔަ ވިއްސަކަށް އަހަރުދުވެހުގެ ތެރޭގައި ނުކުމެފައިވާ ނަތީޖާއެކެވެ. އަންނަ ވިހި އަހަރުގެދުވަހުގެ ތެރޭގައި ކިހާވަރަކަށް އިތުރުވާނެކަމަށް ލަފާކުރެއްވޭތޯއެވެ؟ (މިދަންނަވަނީ ބޭރު މީހުން ނުގެންނަ ވާހަކައެއްނޫނެވެ. ބޭރުމީހުންނާއި ނުލައި މިރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު އިނދަޖެހޭނެއެވެ. އަދި މިމައްސަލަޔަށް އެކަށީގެންވާ ޙައްލެއް ނެތެކޭވެސް ނުދަންނަވަމެވެ.) މިއަދު ކަންތައްވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކޮންޓްރޯލުގެދަށުގައޭ ހީވިޔަސް، މިހާރު އޮތްނަމަ އޮތް ކޮންޓްރޯލެއްވެސް މާދަމާ އޮންނާނެކަމުގެ އެއްވެސް ގެރެންޓީއެއް ނެތެވެ. އެހެންނަމަވެސް، މިއިން އެއްވެސްކަމަކަށް ހޭވެރިކަމެއް އަޅާލުމެއްނެތި، އަޅުގަނޑުމެން މިހާރު މިއުޅެނީ ޤަވްމުގެ އަސާސީ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރުތަކެއް ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކަކަށް ދޫކޮށްލާށެވެ. "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" ގެ ނަމުގައެވެ.

ޤަވްމުގެ ކަންތައްތައް ކަނޑައެޅުމުގައި "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" އަށްވުރެ ދުރަށް ވިސްނަންވެއްޖެކަން އިސްވެދިޔަ މިސާލުތަކުން ސާފުވެވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. ދުރުވިސްނުމެއްނެތި "ވިޔަފާރި އުޞޫލް" އިން ހަމައެކަނި އިޤްތިޞާދީ ނަޒަރަކުން މިއަދު ކުރެވޭ ކަންކަމަކީ އޭގެ ވިހަނަތީޖާ، ނުރައްކާތެރި ކެންސަރެއްގެ ސިފައިގައި ޤަވްމުގެ އެހެން ހުރިހާ ދާއިރާތަކަށްވެސް މާދަމާ ފޯރުކުރާނެ ކަންކަމެވެ. މިފަދަ ކަންތަކުގެ ޑައިނަމިކްސްއަކީ ފަސޭހަފަސޭހައިން ތަޞައްވުރުކުރެވޭފަދަ ކަންތަކަށް ނުވާކަމުން، ތާރީޚުން ޢިބްރަތެއް ޙާޞިލުކުރުމަކީ ކޮންމެހެންވެސް ބޭނުންކަމެކެވެ. (މިމަޒްމޫނުގައި ރާއްޖޭގެ ތާރީޚާއިބެހޭގޮތުން ނުލިޔުނީ ނޭޝަނަލް ސިކިއުރިޓީއާއި ގުޅިފައިވާ ސަބަބަކަށްޓަކައެވެ. ނަމަވެސް އިނގިރޭސިންގެ ޙިމާޔަތުގެދަށުގައި ރާއްޖެއޮތް އަހަރުތަކުގައި، ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމަށް އޭގެކުރިން އަރަމުންއައި ލޮޅުންތައް މެދުކެނޑިފައިވާކަން ފާހަގަކޮށްލުމަކީ ނެތްކަމެއްނޫނެވެ.)

ދިވެހި ރައްޔިތުން އެމީހުންގެ މަޞްލަޙަތު ރައްކައުތެރިކޮށް، ޤަވްމުގެ ނައު ރަނގަޅު މިސްރާބަށް ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި އިންތިޚާބުކޮށްފައިވާ ވެރީންގެ އިސްތަށިފުޅުތަކަށް ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ބަޔެއް ސިޔާސަތުގެ ނުބައިކަން ބަޔާންކޮށްދެވޭތޯ އުޅޭތާ މިހާރު ދިހައަހަރުދުވަސް ވެއްޖެއެވެ. 1999 އިން 2007 އާއި ހަމައަށް، ކުރީގެ ރައީސް އުސްތާޛު މައްމޫންގެ އިސްތަށިފުޅަށް ތަރައްޤީއާއި ގުޅިފައިވާ، ޢާންމުގޮތެއްގައި މީހުންވިސްނައިނުގަންނަ، މައިގަނޑު ޙަޤީޤަތް ވާޞިލުކޮށްދިނުމަށް އެކިގޮތްގޮތުން އަޅުގަނޑު ކުރިމަސައްކަތުގެ އަދަދު ގިނަގުނައެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ނަތީޖާ ކަނޑުގައި ރޮނގުއެޅުމަށްވުރެ ސަހަލައެއްނޫނެވެ. އަޅުގަނޑު ތަކުރާރުކޮށް ގޮވާލި ގޮވާލުމަށް އުސްތާޛް މައްމޫން ބީރު ކަންފަތެއް ދެއްވުމުން، 2005 ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލްމަހު، ސަރުކާރުގެ ބަޔެއް ޕޮލިސީގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި އެއިން ޤަވްމުގެ މިނިވަންކަމަށް ބުރޫއަރާނެކަން، އޭރުގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިހުގެ މެމްބަރުންނާއި ހަމަޔަށް (ވަކިވަކިން) ވާޞިލުކުރީމެވެ. ނަމަވެސް، އެމަސައްކަތުގެ ނަތީޖާއަކީވެސް ހަމަސުމެކެވެ. 2007 ގެ ޖޫން މަހުގެ ތެރޭގައި (ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ގާތްގަނޑަކަށް ދޮޅުއަހަރުދުވަސް ކުރިން) ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕޮލިސީއާއިބެހޭގޮތުން އަޅުގަނޑު ލިޔެފައިވާ ލިޔުންތައް އެމް.ޑީ.ޕީ. ގެ ޒަޢީމް މުޙަންމަދު ނަޝީދަށް އަޅުގަނޑު އެރުވީމެވެ. އަދި އޭގެ ދެހަފުތާއެއްހާ ދުވަސްފަހުން އިއްތިފާޤުން ދިމާވެގެން، އެލިޔުންތައް ވަރަށްރަނގަޅޭވެސް ވިދާޅުވިއެވެ. ނަމަވެސް، ރައީސްކަމަށް އިންތިޚާބު ކުރެވުމަށްފަހު ބައްދަލުވާނެ ފުރުޞަތެއްލިބޭތޯ އެތައްފަހަރު އެކިގޮތްގޮތުން އުޅެގެންވެސް ފައިންޕުޅު ފެންނަގޮތެއް ނުވިއެވެ.

ކަންމިހެންއޮތުމުން، ޤަވްމުގެ މުސްތަޤްބަލަށް ދިމާވެފައިވާ – މީހުން ޢާންމުކޮށް ނުވިސްނާފާޑުގެ – ނުރައްކާތަކަކާއިބެހޭގޮތުން ވޭތުވެދިޔަ ދިހަ އަހަރުދުވަހު އަޅުގަނޑު ގޮވާލި ގޮވާލުމަށް ރައްޔިތުން އިންތިޚާބުކޮށްފައިވާ ވެރިންނާއި މަންދޫނުން ބީރު ކަންފަތެއް ދެއްވުމުން، މިލިއުމުގެ ބޭނުމަކީ މިކަންތައްތައް ސީދާ ރައްޔިތުންނާއި ހަމަޔަށް ފޯރުކުރުމެވެ. މިދަނޑިވަޅުގައި މިކަންކުރުމުގެ ބޭނުމަކީ، ސަރުކާރުން މިހާރު ކުރިޔަށްގެންދަން ގަސްދުކޮށްފައިވާގޮތަށް ވިޔަފާރި އުޞޫލުން ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކަކާއި ރާއްޖޭގެ މައިގަނޑު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރތަކެއް ޙަވާލުކޮށްފިނަމަ މުސްތަޤްބަލުގައި ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމަށް ބުރޫއަރާނެކަމަށް އަޅުގަނޑު (އިސްވެދިޔަފަދަ މިސާލުތަކުގެ އަލީގައި) ލަފާކުރާތީއެވެ. މިހާތަނަށް ކަންތައް ގޮސްފައިވާގޮތާއި އަދި މިހާރު ކުރިޔަށްގެންދަން ގަސްދުކުރެވިފައިވާ ޕޮލިސީގެ ނުރައްކާތެރިކަން ރައްޔިތުންނަށް ވާޞިލުކޮށްދިނުމަށެވެ. ކަންތައް ނުބައިން އެއަށްވުރެ ނުބަޔަށް ހަލުވިކަމާއިއެކު ފުރޮޅާލައި، ފުންމިން އެނގުމެއްނުވާ، އެއިން ގައިމު އަރައިނުގަނެވޭނެ، ވަޅުގަނޑަކަށް މިރާއްޖެ ވެއްޓޭތީއެވެ.

މިމަޒްމޫނުގެ މައުޟޫޢަކީ، ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕޮލިސީއަކީ، ވަރަށްފުޅާ އަދި އެހާމެ ލާމެހިފައިވާ އެއްޗެކެވެ. މިކަމާއިބެހޭގޮތުން މިލިޔުމުގައި މިވަނީ ވަރަށް ކުޑަމިންވަރެކެވެ. އިތުރު ތަފްޞީލް އަޅުގަނޑުގެ އެހެން ލިޔުންތަކުން ސާފުވެވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. މައުޟޫޢަށް އެންމެ ޝާމިލު (ކޮމްޕްރިހެންސިވް) ކޮށް އަލިއަޅުވާލާފައިވާ ލިޔުމަކީ 1 އޭޕްރީލް 2005 ވަނަ ދުވަހު ރައްޔިތުންގެ މަޖްލީހުގެ މެމްބަރުންނަށް އަޅުގަނޑު ފޮނުވި ސިޓީއެވެ. މިހުރިހާ ލިޔުމެއް، ޚާއްޞަކޮށް މިކަމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑު ހޯދާފައިވާ ވެބްސައުޓުން ޑައުންލޯޑް ކުރެއްވޭނެއެވެ. އެޑްރެސް: www.rifatafeef.com

...Read more

Changing the theme of the National Conversation

Ibrahim Athif Shakoor

The most successful politician is he who says what the people are thinking most often in the loudest voice.
Theodore Roosevelt

While the facts and figures detailing the economic downturn of the country are quite well known and need not be repeated, there is no longer any doubt that the economy of the country is in trouble. The facts are now overwhelming and it is no longer a matter of speculation. The ill wind that has been blowing across the world has been affecting different economies in different ways and at different times. But the overall message is clear and unambiguous.

Meanwhile, there are two fundamentally different courses that can be pursued.

One, and what seems to be the prevalent one is to play the blame game. It is somebody’s fault, more importantly, it is someone else’s fault. Anybody but me. It is an attractive option as it absolves self from any blame. This method is of course a variant of the popular game of tag, played by school children throughout the world. Somebody is ‘it’ and the objective is to transfer the ‘it’ to somebody else as soon as possible. But the game now is more serious, the stakes higher.

The second option is to start figuring out what can be done about it. And leading from this, of course, how can I contribute. While, this seems to be the logical and wise course to follow, the game so far has been to figure out somebody else to blame and to stop there.
Politicians and political parties are still trying to be coy about impeding economic woes. They engage in the blame game without a subsequent discussion of strategies, and options on how to tackle the issue. The question is how long the nation can afford to ignore the obvious.

Meanwhile, there is something that we can do, a role that we can all play. There is amanner in which can contribute such that important issues are become the focus of the nation’s attention. We can, at least for some time remove our focus from the normal everyday game of politics. We can refuse to be spectators of the political game. The reason that the game of politics continue to be supreme, is because we; the spectators, make it the number one sport. Because, we all buy expensive tickets to the game of politics, attend each and every game, applaud our respective teams and support them with loud cheer and afterwards engage in energetic vocal and sometimes physical debates about who won. Who was right and who was wrong.

Therefore, if we, all of us, refuse to be spectators in the normal game of politics and engage in a conversation about economics and the importance of finding solutions to the economic problems at hand, you can be sure that the politicians will follow. There will be no choice, for a politician is one who figures which direction the people are heading and then move quickly to stand in front of the crowd. We who are the crowd, can change the theme of the national debate and centre the national conversation about economics. They are then, sure to follow.

Masaiykaiytheri ufedhdhuntheri akahvumuge muhinmukan (dhivehi)

މަސައްކަތްތެރި އުފެއްދުންތެރިއަކަށް ވުމުގެ މުހިންމުކަން

އިބްރާހީމް އާތިފް ޝަކޫރު

އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނަކީ އުފެއްދުންތެރި މަސައްކަތްތެރި ބަޔަކަށް ވާތަން ދުށުމަކީ އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެމީހަކުމެ އުންމީދާއެކު ދެކެން ބޭނުން މަންޒަރެކެވެ. ޤައުމީ އިޤްތިޞާދަށާއި ޢާއިލީ ފުއްދުންތެރިކަމަށް ހިއްސާ ކުރާ ބަޔަކުކަމުގައި އެބައިމީހުން ވުމަށެވެ. ހީވާގި ކަމާއި ސާބިތު ކަމާއެކު މަސައްކަތް ތެރިންނަށް ވުމަށެވެ. ތިމާއަށް ލިބޭ މިންވަރުން ދެކޮޅުޖައްސާ ހިތްވަރުގަދަ ހިތްމަތްތެރިންނަށް ވުމަށެވެ. މިއީ ހަމަގައިމުވެސް އަޅުގަނޑުދެކެން ބޭނުން މަންޒަރެވެ. އަޅުގަނޑުގެ ހުވަފެނެވެ.

މިއަދުގެ ޒުވާނުން، އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންގެ ކިބައިގައި މިފަދަ ތަރުބިއްޔަތެއް އަށަގަންނެވުމަށް އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންނަމަ، މިކަމަށް އަކަށޭނަ ރަނގަޅު ފިޔަވަޅުތަކެއް ކުރިޔާލާ އަޅަންޖެހެއެވެ. ސްކޫލްދައުރުން ފެށިގެން އެކުދިންނަށް ދެވޭ ތަރުބިއްޔަތުގެ އެއްބައި ކަމުގައި އެފަދަ ތަރުބިއްޔަތު ހިމެނެން ޖެހެއެވެ. މަސައްކަތް ކުރުމާއި، އަމިއްލަ ފައިމައްޗަށް ތެދުވުމުގެ މުހިންމުކަމުގެ ވާހަކަ، އެކަމުގެ ޚިޔާލާތު، ޅަފަތުން ފެށިގެން އެކުދިންނަށް އަންގައިދިނުމަށް ފަށަން ޖެހެއެވެ. ކުރާ މަސައްކަތުން ލިބޭ ރޯދީގެ ނިޢުމަތް ބޮޑުވާނެކަން ބުނެދީ، މަސައްކަތްތެރި އުފެއްދުންތެރިންނަށް ވުމަށް ހިތްވަރުދީ އެފަދަ ވިސްނުންތަކެއް އެކުދިންގެ ޅަސިކުނޑިތަކަށް އުގަންނައިދޭންފަށަން ޖެހެއެވެ. ރަސްމީ ތަޢްލީމްގެ މުޤައްރަރުގައި ހިމެނިގެންނެވެ. ބޮޑެތި މީހުންނާއި ކަމުވޮށިގެންވާ ފަރާތްތަކުގެ ތަޤްރީރުތަކުންނެވެ. ލިޔެވިފައިވާ މަޒްމޫންތަކުންނާއި ކުޅެވޭ ޑްރާމާ ތަކާއި ފިލްމްތަކުންނެވެ.

ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ގިނަ ޒުވާނުންތަކެއް މަސައްކަތަކާ ނުލާ ދުވަސް ވޭތުކުރަމުން ގެންދާކަމެވެ. މައިންބަފައިންގެ އެހީ އާއީ ލޯތްބާ، އެބައިމީހުންގެ ހެޔޮކަމާ އަޅާލުމުގެ މުށުތެރޭގައި، ޒުވާން ދައުރު އުފަލާއި ހިތްހަމަޖެއްސުމުގައި ހޭދަކުރަމުން ގެންދާކަމެވެ. މަސައްކަތްތެރިކަމުގެ ޚިޔާލާތާ، އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ މުހިންމުކަމާ، ޒިންމާނަގަން ދަސްކުރުމާ ދުރުގާ ވަގުތާއި ދުވަސް ހޭދަކުރަމުންގެންދާ ކަމެވެ. އެކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ބެލެނިވެރިން ތަންދޭކަމެވެ.

ސަކަރާތާ، މަޖަލާ، ކުޅިވަރުގެ ހިތްހަމަޖެހުމުގެ ތެރޭގައި ތަޢްލީމެއް އުގަންނަވައިދެވޭ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނަށް ވަޒިފާއެއް އަދާކުރުމާއި، ޖުމްލަކޮށް އިޤްތިޞާދީ ވިސްނުން ޅަފަތުގައި މަޑުމަޑުންނަމަވެސް ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ މުހިންމުކަމެކެވެ. އެހެނީ ޅަފަތުގައި ދެވޭ ތަރުބިއްޔަތާއި ބުނެދެވޭ ތަކެއްޗާއި، ދަސްކޮށްދެވޭ ފިލާވަޅުތަކުގެ މައްޗަށްމެނުވީ ދިރިއުޅުންބިނާވެގެންނެއް ނުދާނެއެވެ.

ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިންގެ ބައެއް މީހުންނަށް ނަމަވެސް، ކިތަންމެ ލޯބިންނަމަވެސް، ޅަފަތުގައި ދަރިންނަށް ދަސްކޮށްދެވެނީ މުޅިން އެހެންބާވަތެއްގެ ފިލާވަޅުތަކެކެވެ. ނުސީދާކޮށްނަމަވެސް ވިސްނާދެވެނީ ހެޔޮނޫން ވިސްނުންތަކެކެވެ.
ތިމާ އަކީ މިއަދު، ފޯރާ މީހަކަށްވިޔަތީ، މަސައްކަތް ކުރުމާއި، ވަޒީފާއަދާ ކުރުމުގެ މާޙައުލާއި ވިސްނުމާ ދުރުގައި، ކުއްޖަކު ބޮޑުކުރުމަކީ، މަދާމާ އެދަރިފުޅު ކުރިމަތިލާން ޖެހޭ ގޮންޖެހުންތަކަށް އޭނާ ތައްޔާރުކޮށްދެވުން ކަމުގައި ދެކޭކަށް ނުވާނެއެވެ. އެއީ ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ކަމުގައި ވިސްނުމަކީ ކުށްހީއެކެވެ.

އެހެންކަމުން ފޯރުން ތެރިކަމުގެ މިންވަރު ކިތަންމެ ބޮޑުނަމަވެސް، ކުޑައިރުއްސުރެ އިޤްތިޞާދީ ތަރުބިއްޔަތެއް ކުދިންނަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ މުހިންމުކަމެވެ. ވަޒީފާ އަދާ ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމާއި، ލިބޭ އެއްޗެކުން ދެކޮޅުޖެއްސުމާއި، ޚަރަދަށް ވިސްނުމާއި، މިފަދަ މިފަދަ ވިސްނުންތަކެއްގެ ތެރެއިން ބައްޓަންކުރެވޭ ކުއްޖާގެ މާދަމާ، އުޖާލާވެފައި މުސްތަޤްބަލްފަހިވާނެއެވެ.

މިއީ ހަމައެކަނި ޒާތީ އަދި ޢާއިލީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ލޯބިވާ ދަރިފުޅު އުފެއްދުންތެރިއަކަށް ވުމުގެ ބަދަލުގައި މަންމަގެ ހެޔޮކަމުގެ އުނގުގައި ދުވަސްތަކާ މަސްތައް ވޭތުކުރަމުން ގެންދިޔުމަކީ، ހަމައެކަނި އެޢާއިލާގެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އެއި ޤައުމީ މައްސަލައެއްވެސް މެއެވެ.ނުލާހިކު އަގުބޮޑު ޤައުމީ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކުރެވިގެން ތަޢްލީމު އުނގެނިފައިވާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޒުވާނުންގެ ކިބައިން ޤައުމަށް ލިބެންވާ މުއްސަނދިކަމާއި ބައިވެރިވުން ނުލިބެނީނަމަ ޤައުމީ އިޤްތިޞާދަށް އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ނުކޮށެއް ނުދާނެއެވެ. ޢަޅުގަނޑުމެންގެ މުޖްތަމަޢަށް އުޖާލާކުރުމަށް ހުރިފުރުސަތުތައް މަޑުމަޑުންނަމަވެސް ގެއްލިގެން ފަނޑުވަމުން ނޫނީ ނުދާނެއެވެ.

Free Lunch, Collateralized Debt Obligations (CDO’s) and the World Economic Order

Ibrahim Athif Shakoor

I assume that our universe did indeed appear from nowhere about 10¹⁰ years ago. In answer to the question of why it happened, I offer the modest proposal that our universe is simply one of those things which happen from time to time.

Edward Tryon, Professor of Physics, 1984

That with music loud and long,
I would build that dome in air,
That sunny dome!, those caves of ice !
And all who heard should see them there,
And all should cry, Beware ! Beware !,

S.T. Coleridge, Romantic Poet, 1816

Theoretical physicists seem to believe that something can be had for free. They believe that the universe is the ultimate free lunch; created out of nothing and nobody need to pay for it. Just one of those things that ‘happen from time to time’. Yet, even theologians, the many of them who straddle the continuum of the religious divide, believe that while God created the world out of nothing, we humans have to pay for it by being good. Depending of course, on different versions of being ‘good’.

Yet for almost half a century and more, the developed world has been acting as if not only was there free lunch, but that there was a veritable buffet, free for all, always hot and readily available. It was only the businessmen of the lesser developed countries that had to worry about finance not being available for projects. However, if you are a member of the selected class, money was no objective. You want to develop a whole city with temperate climate and ice rinks lavish enough to host the Winter Olympics in the vast expanse of the sub Saharan desert, no problem. Just come on by and do not forget to bring in enough trucks to take the cash in. Or if and you have friends with even bigger dreams, bring them along.

However, from the beginning of the Industrial Revolution in the 18th the Century and even from before, growth has been about the creation of tangible goods and services you can receive. GDP was about the measure of the national production of items you can touch, count and take home. People were engaged in the manufacturing of items that were concrete, physical and yes, real.


Housing Bubble

There has been, and will continue to be many explanations of the recession that the world is facing. The most cogent and rational arguments refer to the collapse of the housing boom from the mid 90’s until its collapse in 2006. At this point it is beneficial to take a slight detour; a side-road, to understand the housing boom and its origins.

The wealth and ready cash created out of Stock Market Bubble of the 1990’s transformed the mindset of most ordinary folk, turning them into big spenders and reducing the average American saving function from 5% to below 3%. Mark Knopfler’s ‘money for nothing and chicks for free’ was literary true and there was money to burn. A lot of this money was invested into the housing market as people wanted to create tangible assets from money received from intangible means. Something they could touch. Houses seemed a logical choice and an investment for the future. Housing prices that were essentially unchanged for more than a century started to rise and by 2000 has risen by 30% and more.

The reason why it was called a Stock Market Bubble is of course because it was not sustainable. The stock market bubble burst between 2000-2002. But, instead of putting an end to the housing boom, fuelled it instead. Monetary policy used to revive the lagging economy, offered low interest rates and low mortgage rates and people rushing out of the stock market bubble wanted to invest more on solid, concrete assets. The housing market was an obvious one and house prices that had already risen by 30% rose further by another 31% between 2002 and 2006, whence it all came crashing down.


Junk Bonds, derivatives, collateralized debt obligations (CDO’s) and credit default swaps

The above are just a few of the instruments used by the financial wizards (yes, wizards as referring to magic and sorcery) use in the markets today to create wealth. And there are few of who really understand them and their implications. But they made millions, nay billions to millions of people. Money was created out of nothing and then sold to some-one else at a higher price. And the loop continues.

While Hedge Funds and credit derivatives and CDO’s were making millions for many, the voices of caution were being raised and promptly ignored. Warren Buffer called credit derivatives, “financial weapons of mass destruction”. They were extensively used by Enron to finance its hormone fed growth and of, also created its ultimate and inevitable destruction. A June 2008 Financial Times reported that according to some thinkers, that some of these instruments only existed in ‘cyber space’. Those who sounded the warning note were called hide bound traditionalists and old fashioned.

William Blum, does not hold a endowed chair at a large university and his books ‘Killing Hope” and “Rogue state: A guide to the world’s only Super Power”, have their detractors. However, it is revealing to quote here in length from him, just to bring out the flavor of the criticism of the financial instruments being used in the market to create wealth.

All these grown men playing their boys' games. They create an assortment of financial entities, documents, and packages that go by names like hedge funds, derivatives, collateralized debt obligations, index funds, credit default swaps, structured investment vehicles, subprime mortgages, and dozens of other exotic monetary vehicles. They create all manner of commercial pieces of paper, of no known real or inherent value, backed up by few if any standards. Then they sell these various pieces of paper to the public and to each other. They slice and dice mortgages into arcane and risky instruments, then bundle them together, and sell the packages to those higher up in the pyramid scheme. … And much of the buying is not done with the buyer's own money, but with borrowed funds; "leveraged", they call it. … They sell "long", expecting the price to rise; they sell "short", expecting the price to fall; they sell "naked short", which means they neither possess nor own what they're selling; a name for each gimmick.

William Blum, A Boy’s Game, the Origins of the Financial Crisis, October 2, 2008

As the housing market grew, bankers created a sub set of mortgage called sub-prime mortgage. As the name clearly says, the mortgage is below prime and risky. And it should not have been offered. But in the interest of building that “sunny dome with caves of ice”, housing loans and mortgages were given to those who were clearly classified as bad risks by the bank themselves. It is estimated that upto 40% of the housing mortgages were below prime at the height of the housing bubble.

Banks then took these ‘sub-prime’ risks and mixed them with better classes mortgages, other assets and prime bonds and called them ‘collateralized debt obligations’ (the famous CDO’s) and started selling them to each other. Yes, the market was kept alive because, banks started to sell these CDO’s to one another, thereby creating the credit line that kept each other alive. They were all build a sunny dome with caves of ice. In air.

As soon as the housing bubble burst, banks started falling down on one another. Within months giants of the financial world like Merryl Lynch, Lehman Brothers and Wachovia had been destroyed. Some were on a life-line and most, if not all, were in trouble and the banking system had collapsed causing a credit crunch which resulted in halt of business activity and a world in recession.

After attending the World Economic Forum in Davos in January of 2009, BBC wrote in a January 2009, report that, ‘The root causes for the economic crisis were too much debt, a culture of short-term rewards for long-term risk-taking and fatally flawed mathematical risk models. And plain old greed.”

Coleridge’s poem is about an paradise he saw in an opium induced dream which he says he is going to build. In air, a sunny dome with caves of ice. Attractive, but still stuff of dreams. For much of the last century the financial world went crazy. They created money from ‘stuff of dreams’ creating and destroying wealth. The result is what we are seeing today. The voices of caution of yesteryears, who were then labeled conservative and traditionalist are now being called prophets and visionary.

Today, there are signs of regeneration and growth, the most obvious of which unfortunately is the slow but steady rise of oil prices. Yet, as someone famously said, ‘experience enables you to recognize a mistake when you make it again’, but with 7 million left job-less in OECD countries alone and the economy of the world biggest economies due to shrink this year, this is not a mistake we can afford to repeat.

Small Businesses, Entrepreneurship and reviving the National Economy

Ibrahim Athif Shakoor

“70 percent of all new jobs are created by small businesses.”

President George W. Bush, September 16, 2004

“Small businesses represent the individual economic efforts of our Nation's citizens. They are the foundation of the Nation's economic growth: virtually all of the new jobs, 53 percent of employment, 51 percent of private sector output, and a disproportionate share of innovations come from small firms.”

President Bill Clinton, May 6, 1999

“A vigorous small business sector is essential to a productive and competitive economy. For all of the talk in Washington about government creating new jobs, most of the new jobs actually created are in small private enterprises.”

President Ronald Reagan, February 4, 1982

Economists and Politicians all over the world have now accepted that entrepreneurship is the single most important drive that creates wealth and growth across economies of different countries. A January 2005 UNCTAD report on “Entrepreneurship and Economic Development: The Empretec Showcase” quoting the analyses of the Global Entrepreneurship Monitor (http://www.gemconsortium.org/) reports that ‘the national level of entrepreneurship has a statistically significant association with subsequent levels of economic growth’ and that there are ‘no countries with higher levels of entrepreneurship and low levels of economic growth.’

While it is almost natural to think that major economic activity, especially in developed countries, occur through large corporations, the trend has been clearly otherwise. Starting from sometime in the mid 1970’s, ‘the empirical evidence clearly shows that firm size distribution in developed countries began to shift away from larger corporations and toward entrepreneurial activity.’ (GEM 2008 Executive Report).

In 1960, 25% of the work force worked for big, Fortune 500 companies, yet today that figure has dropped to below 14%. And here, today refers to a world that predates the economic recession and slashing of more than 7 million workers in OECD countries alone, mainly from the registers of major companies while employ numbers have been more resilient in the small firms.

Statistics show that between 60-80% of the creation of net new jobs in the US results from small business and a June 30th 2005, US Congress Report states that ‘…in 2000-2001, …. small businesses created all of the net new jobs in the US.’ The operative word here is of course the word ’net’. Additionally, small business in the US, are now widely accepted to create some 50% of non-farm GDP.

As stated before the figures above represent pre-recessionary figures. While there are, as of yet, no concrete data regarding the tenacity and doggedness about the ability of small firms to thrive in this economic recession, it is well known that the recession itself creates opportunities to small entrepreneurs. In this regard it is enough to note that some of today’s giants like Microsoft, HP, Polaroid and Revlon, among other, started during recessionary times and a survey among entrepreneurs suggested that they expect that on the average their businesses will grow by about a third and to employ more people in the 2009-2010 period.

Therefore, today there are no longer any further doubt about the importance and indeed about the critical role played by small business and entrepreneurs in the development and growth of economy.

Countries throughout the world, including both developed and developing alike, are hastening to make their economic environment, including the regulatory environment easier and more friendlier, for small businesses to start, for entrepreneurship to emerge and to foster their growth. Universities and Economists alike, are giving up their previous aversion to the more ‘plebeian’ business of entrepreneurism and embracing the concept whole-sale.

Today we are in the midst of a global economic recession. Whilst some us hope that ill winds of the global economic recession will pass us by, this would be just wishful thinking. The reality of the today’s economic context will visit us, even if we do not wish it do so.

The opening paragraph of the April 2009 MMA Economic report reads thus:

… real output is now projected to contract by 1.3 percent in 2009 as tourism is projected to decline significantly during the year owing to the global economic recession. As such, tourism is forecasted to decline by 11 percent in 2009 while the construction sector – which has been a key driver of growth over the last 5 years – is also projected to register a sharp decline (of 24 percent) as major tourism resort development projects and other capital projects of the government are being held up due to financing difficulties.

Maldives Monetary Authority, Monthly Economic Review, April 2009, Volume. III, No. 4

The main foundation of the Maldivian Economy is of course tourism; an industry susceptible to perception. The Perception of whether good times are just around the corner or if there are more bad news ahead. As long as there is some uncertainty about the economy and the medium term prospects, and more importantly whether self and immediate family would have a job tomorrow, it can be reasonably expected that the travelling public is going to be coy about their travel plans and holidays.

Meanwhile fisheries, the second most important sector of the economy, and the dominant income earner for the majority of the population who lives in the islands, has been experiencing low landings for three years and continuing. While there are various explanations and theories about why the skipjack schools are charting a course away from the Maldives, the fact remains that landings have been low from the heydays of 2003-2005 period. Statistics report a 54% decline in fishery export earnings for the first quarter of 2009 against the first quarter of 2008, while 2008 was not a good year at all.

All over the world credit has dried up, and in the Maldives, where development credit has always, even in the best of times, been difficult, it’s almost impossible today. Banks are being cautious and over-cautious with some has firmly closed the loan and OD window in the face of economic hardships. The ‘credit crunch’ that is threatening the world economy has been translated into a ‘credit death’ here in the Maldives and this is paralyzing entrepreneurs and curtailing entrepreneurial activity almost to zero.

Yet, with declining tourism, and fishery and construction industry halted in its tracks, innovative ways to mobilize the economy and to re-start the economic engine has to be sought and implemented.

The best and cheapest, and time tested route to growth is to motivate and release the energy of small businesses and small businessmen. The advantages accruing to the national economy, in the short, medium and long term, by empowering small businessmen and their inexhaustible drive and energy is evident. It is no longer a matter of conjecture and theory.

As quoted at the beginning, there are ‘no countries with higher levels of entrepreneurship and low levels of economic growth’ and the March 12th Edition of the Economist which included a special report of Entrepreneurship details the direct and positive statistical relationship between ease of business entry and regulatory environment and the economic development of the country.

Victor Hugo the French poet, playwright and novelist famously said that ‘you can resist an invading army; [but] you cannot resist an idea whose time has come’ and the Economist of 12th March adds that ‘…today Entrepreneurship is such an idea.’

As every cloud is supposed to have a silver lining, maybe this is the time, the opportunity to unleash the drive of the Maldivian entrepreneurs by empowering them with small loans and an easier regulatory framework to get him and of course, her to start businesses. To start employing and therefore to start contributing to the national economy.

This is a tested and tried method and the long term benefits; unleashing the power of entrepreneurialism on the national economy, can then be a bonus to the act of getting the engine of growth started today.